Fuqarolarning huquqiy himoyasini kuchaytirish va adolatli jamiyat barpo etish – ustuvor vazifa
2025-yil 28-yanvarda O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi tomonidan “O‘zbekiston Respublikasining ayrim qonun hujjatlariga shaxsning huquq va erkinliklarini ishonchli himoya qilish kafolatlarini yanada kuchaytirishga qaratilgan o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida”gi qonun (O‘RQ-1022-son) qabul qilindi. Mazkur qonun 2025-yil 29-yanvardan amalga kiritildi.
Qonunning asosiy maqsadi – tergov va sud jarayonlarida fuqarolarning huquq va erkinliklarini ishonchli himoya qilish kafolatlarini kuchaytirish, inson huquqlarini ta’minlashning samaradorligini oshirishdan iborat.
Qonunning asosiy jihatlari
1. Tergov sudyalarining vakolatlarini kengaytirish.
Qonunga kiritilgan o‘zgartirishlar bilan tergov sudyalarining huquq va majburiyatlari kengaytirildi.
Jumladan:
– Jinoyat ishlari bo‘yicha sudga qadar ish yuritish bosqichida protsessual qarorlarga sanksiya berish huquqi berildi;
– Ma’muriy huquqbuzarliklar bo‘yicha ishlarni ko‘rib chiqish mexanizmi takomillashtirildi;
– Sud nazorati kuchaytirilib, shaxsning huquq va erkinliklarini cheklash bo‘yicha qarorlar chiqarishda yuqori talablar joriy etildi.
2. Inson huquqlarini himoya qilish kafolatlarini kuchaytirish.
Yangi qonunga ko‘ra, qonun hujjatlariga bir qator o‘zgartirishlar kiritilib, inson huquqlarini himoya qilish mexanizmlari kuchaytirildi.
Xususan:
– Tergov jarayonida shaxsning huquqlari buzilmasligi uchun sud nazoratini kuchaytirish;
– Advokat va himoyachilarning imkoniyatlarini kengaytirish;
– Tergov va sud jarayonlarida shaffoflikni oshirish choralari ko‘rildi.
3. Sud-huquq tizimida islohotlarni davom ettirish.
Qonunning qabul qilinishi sud-huquq tizimidagi islohotlarning mantiqiy davomi bo‘lib, u quyidagilarni nazarda tutadi:
– Sud hokimiyatining mustaqilligini mustahkamlash;
– Huquqni muhofaza qiluvchi organlar faoliyatini takomillashtirish;
– Fuqarolarning sud va huquqni muhofaza qilish organlariga bo‘lgan ishonchini oshirish.
Qonunning amaliy ahamiyati
Mazkur qonunning qabul qilinishi quyidagi muhim natijalarni beradi:
– Inson huquqlarini himoya qilish kafolatlari yangi bosqichga chiqadi;
– Sud va tergov organlari faoliyatida shaffoflik va xolislik ta’minlanadi;
– Huquqbuzarliklar yuzasidan sudga qadar ish yuritishda qonunbuzilishlarga yo‘l qo‘ymaslikka erishiladi;
– Fuqarolarning huquqiy madaniyati va huquqiy himoya vositalari haqidagi bilimlari oshadi.
Xulosa
O‘zbekiston Respublikasi Qonuni №1022 – inson huquq va erkinliklarini himoya qilishni yangi bosqichga olib chiquvchi muhim huquqiy hujjat hisoblanadi. Uning qabul qilinishi sud va huquqni muhofaza qilish organlari faoliyatini yangi talablar asosida isloh qilishga, fuqarolarning huquqiy himoyasini kuchaytirishga va adolatli jamiyat barpo etishga xizmat qiladi.
T.Samiyev,
Jinoyat ishlari bo’yicha Qamashi tuman sudi tergov sudyasi
